Traditioneel zijn er veel hobbyclubs en sportverenigingen waar de sekseverhouding ruim doorslaat naar ofwel het mannenkamp ofwel het vrouwenkamp. Zo worden schaakclubs sinds meer dan 100 jaar voornamelijk bevolkt door mannen, terwijl paardrijden en ballet typisch meer interesse van vrouwen oproepen. Al zien we in de laatste twee decennia een duidelijke nivellering.
Er zijn ook hobby’s en sporten waar je niet direct een overwicht van mannen of vrouwen verwacht, maar waar die wel bestaat. Zo blijken de meeste grafische cursussen voor volwassenen voor 80 tot 90 procent te worden gevolgd door vrouwen. Waarom zou dat zijn? In een interview met Angelo Spiler, organisator en docent bij Grafische Cursussen, proberen we meer te weten te komen over de maatschappelijke en psychologische achtergronden hiervan.
Kun je vertellen wat de verhouding tussen mannen en vrouwen voor verschillende grafische cursussen is?
“Zeker, daar is wel wat over te zeggen. Er zijn enerzijds reguliere grafische cursussen voor jongeren, zoals grafische lycea en kunstacademies en anderzijds commerciële grafische cursussen voor volwassenen. Maar vergeet de online cursussen van instanties als de LOI niet. Je ziet bij grafische lycea een bijna gelijke verdeling tussen jongens en meisjes, maar bij commerciële grafische cursussen voor volwassenen is dat heel anders. Daar is een meerderheid van 80% of meer vrouwen heel gewoon. Dat is dan wel weer afhankelijk van welke grafische cursus het betreft. Die 80% geldt voor computerlessen als de cursus Photoshop Basis, InDesign Basis en Illustrator Basis, en ook voor cursussen als typografie en kleurenleer.
Maar bewegend beeld daarentegen en coderen blijft iets voor mannen. Bij webdesign, game design en animatie bijvoorbeeld is het percentage mannen veel hoger. En bij de online grafische cursussen hangt het natuurlijk ook sterk af van welke grafische cursus het betreft, maar feit blijft dat mannen eerder online een cursus volgen dan klassikaal. En of mannen cursusgeld als hindernis zien is zeer de vraag. Want zelfs als de baas betaalt, komt de mannelijke cursist veel minder opdagen”.
En hoe is de verhouding in het grafische beroepenveld?
“Dat is bijna het tegendeel! In de grafimedia-wereld als geheel is meer dan 70% man. Gezegd moet worden dat bij drukkerijen veel ouder, mannelijke personeel in dienst is. En zoals je waarschijnlijk wel weet, was dit vroeger een bloeiende bedrijfstak, maar de digitalisering heeft veel drukkerijen de das om gedaan. Het aantal vormgevers is tot 3 jaar terug ook gedaald, maar wel veel minder. En de laatste jaren zien we weer een toename van het aantal vacatures. Onder vormgevers schat ik de verhouding mannen-vrouwen in evenwicht.”
Tijdens de jaarcursus grafische vormgeving bij Grafische Cursussen.
Vrouwen volgen netjes een grafische opleiding, terwijl de mannen zich naar een grafische baan bluffen?
“Niet helemaal. Zoals gezegd zijn de grafische lycea goed gemengd en die verhouding zie je later dan ook terug in evenveel vrouwelijke als mannelijke vormgevers. Maar bij de grafische cursussen in het volwassenenonderwijs is inderdaad meer dan 80% van de cursisten vrouw. In mijn ogen is er een verschil in houding tussen volwassen mannen en vrouwen als het om ‘cursussen’ gaat die je in klassikaal, sociaal verband kunt volgen of in je eentje. Mannen zoeken het eerder zelf uit of kijken een explainer filmpje op YouTube. Mannen zijn meer autodidact.
Bij vrouwen daarentegen speelt het sociale aspect bij het volgen van een cursus een belangrijke rol. En zij zijn misschien ook iets minder zelfverzekerd waardoor de behoefte aan een leraar meer naar voren komt. En opvallend genoeg zijn er meer mannelijke dan vrouwelijke grafische docenten.
Maar helemaal ongelijk met je stelling heb je niet. Zo bevinden zich onder Art Directors en bekende vormgevers veel meer mannen dan vrouwen. Dat moet een oude, hardnekkige, maatschappelijke grondslag hebben. Helaas is het dus wat dat betreft in de grafische wereld niet anders gesteld als in de kunst, de culinaire wereld of de bankierswereld.”
Zijn er tekenen van verandering?
Persoonlijk denk ik van wel. Op zoveel vlakken zie je een nivellering als het om aantallen mannen en vrouwen gaat. In de politiek, op het voetbalveld, zelfs op mijn schaakclub. Ik geloof dat bij de jeugd net zoveel meisjes als jongens schaken. En kijk op grafisch gebied eens naar de bekendheid en expertise van iemand als Irma Boom. Daar kunnen de huidige mannelijke vormgevers en typografen nauwelijks aan tippen.”
Meer lezen?
Design Week: Women are studying design – so where are all the female creative directors?
Een kijkje in de keuken van grafische opleidingen in het volwassenenonderwijs